Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) ή Ήπιες μορφές Ενέργειας είναι μορφές ενέργειας που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε και που προκύπτουν μέσω διαφόρων φυσικών διαδικασιών όπως π.χ. η ενέργεια από τον άνεμο ή τον ήλιο. Η εναλλακτική ονομασία « Ήπιες» οφείλεται σε δύο βασικών χαρακτηριστικών τους:
1. Η εκμετάλλευσή τους δεν προϋποθέτει κάποια ενεργειακή παρέμβαση στη φύση όπως η εξόρυξη και η άντληση και που συμβαίνει με τις ενεργειακές πηγές που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Είναι δηλαδή η απλή εκμετάλλευση της ενεργειακής ροής της φύσης.
2. Είναι «καθαρές» μορφές ενέργειας «φιλικές» προς το Περιβάλλον που δεν ελευθερώνουν απόβλητα όπως διοξείδιο του άνθρακα, τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα. Δεν συμβάλουν με λίγα λόγια στη ρύπανση του Περιβάλλοντος. Εξ ου και ο χαρακτηρισμός «Πράσινη ενέργεια» που τους αποδίδεται. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι είναι η πρώτες μορφές ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος πριν στραφεί στα Ορυκτά καύσιμα. Επίσης αυτές οι ενεργειακές πηγές υπάρχουν με αφθονία στη φύση και είναι πρακτικά ανεξάντλητες επειδή προκύπτουν από τη δράση του ήλιου. Θα υπάρχουν δηλαδή όσο υπάρχει ο ήλιος. Για το λόγο αυτό και ονομάζονται «ανανεώσιμες».
Το ενδιαφέρον για τη χρησιμοποίηση των ενεργειακών αυτών πηγών επανεμφανίστηκε τη δεκαετία του ’70 μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση και εδραιώθηκε, αποκτώντας παγκόσμιες διαστάσεις, μετά την γνωστοποίηση από τους επιστήμονες και τη συνειδητοποίηση στη συνέχεια των σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων που εμφανίστηκαν στη φύση με την εκτεταμένη χρήση των Ορυκτών καυσίμων. Έτσι οι ΑΠΕ θεωρούνται πλέον η λύση για το οξύ οικολογικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η γη. Η πρώτη παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού υπήρξε το 1992 με τη συνδιάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο οποίο τέθηκαν οι πρώτοι στόχοι για περιορισμό των ρύπων του διοξειδίου του άνθρακα. Η πιο σημαντική δε, έγινε στο Κιότο το Δεκέμβριο του 1997. Το Πρωτόκολλο του Κιότο θεωρείται ο «οδικός χάρτης», που περιλαμβάνει τα βήματα που επιβάλλονται για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος που προκαλείται από την αύξηση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υιοθετούνται πολιτικές που ευνοούν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και προάγουν αντίστοιχες εσωτερικές πολιτικές για τα κράτη μέλη. Οι ΑΠΕ λοιπόν αποτελούν τη βάση για το σύγχρονο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας. Οι δύο βασικοί και συνδεόμενοι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επόμενα χρόνια είναι η μείωση εκπομπών αερίων του Θερμοκηπίου και η αύξηση του ποσοστού παραγωγή Ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, ώστε να αγγίξει το 20%. στόχος για τα επόμενα χρόνια στην Ευρώπη. Επίσης, ένας θεσμός που ευνοεί τις ΑΠΕ όντας σε ισχύ από το 2010 και που σταδιακά αναπτύσσεται στην Ευρώπη, είναι η εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών αερίων. Ο θεσμός αυτός θα περιλαμβάνει πλειστηριασμούς καθώς και Χρηματιστήρια δικαιωμάτων εκπομπών. Θα γίνει αναλυτική αναφορά γι αυτό σύντομα.
Οι μορφές τους είναι οι παρακάτω:
Αιολική ενέργεια. Η πρώτη χρήση της εκτός από τη ναυσιπλοΐα ήταν για την άντληση νερού από τα πηγάδια καθώς και για την άλεση στους ανεμόμυλους. Η σύγχρονη χρήση της αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ανεμογεννήτριες. Είναι γνωστά πλέον τα αιολικά πάρκα, που όλο και επεκτείνονται στην Ευρώπη και στην Αμερική
Ηλιακή ενέργεια. Χρησιμοποιείται περισσότερο για παραγωγή θερμότητας όπως π.χ. στους ηλιακούς θερμοσίφωνες. Τα τελευταία χρόνια όμως κερδίζει έδαφος στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στην Ελλάδα, λιγότερο όμως, η χρήση της ηλιακής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρισμού, όπως τα ηλιακά φωτοβολταϊκά πάνελς.
Υδραυλική ενέργεια. Η βασική εφαρμογή της είναι τα υδροηλεκτρικά έργα, δηλαδή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση της ενέργειας του νερού μέσω φραγμάτων. Είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές ΑΠΕ.
Βιομάζα. Εκμεταλλεύεται τους υδατάνθρακες από τα φυτά, με βασικό σκοπό να αποδεσμευτεί η ενέργεια που δεσμεύτηκε στη μάζα του φυτού μέσω της φωτοσύνθεσης. Σαν υλικό βιομάζας χρησιμοποιούνται κυρίως απόβλητα από τη βιομηχανίας τροφίμων, ζωοτροφών, ζάχαρης και ξύλου. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν απορρίμματα και αστικά απόβλητα. Τα παράγωγα της βιομάζας είναι η βιοαιθανόλη και το βιοαέριο, καύσιμα φιλικότερα προς το περιβάλλον απ ότι τα συμβατικά. Η βιομάζα είναι μια πολλά υποσχόμενη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας με πολλές εφαρμογές που αρχίζει να χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο.
Γεωθερμική ενέργεια. Είναι η θερμική ενέργεια που παράγεται απ’ τη ραδιενεργό αποσύνθεση των πετρωμάτων της γης. Είναι εκμεταλλεύσιμη εκεί που η θερμότητα αυτή από τα έγκατα της γης ανεβαίνει με φυσικό τρόπο στην επιφάνεια, όπως με τις πηγές θερμού νερού και τους θερμοπίδακες. Η γεωθερμική ενέργεια χρησιμοποιείται είτε απευθείας για θερμικές εφαρμογές, είτε για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η Ισλανδία για παράδειγμα, καλύπτει το 80-90% των ενεργειακών της αναγκών, όσον αφορά τη θέρμανση, και το 20%, όσον αφορά τον ηλεκτρισμό, με γεωθερμική ενέργεια.
Ενέργεια από τη θάλασσα. Πρόκειται για την ενέργεια που εκλύεται και συλλέγεται για εκμετάλλευση και οφείλεται α. στις παλίρροιες β. στα κύματα και γ. στα θερμά ρεύματα των ωκεανών, κατά κανόνα κινητική ενέργεια που μετατρέπεται σε Ηλεκτρική ενέργεια. Το τελευταίο είδος, αυτό της ενέργειας από τους ωκεανούς.
